Read : เรื่องศิลปากร และอนุสาวรีย์ที่ไม่รู้ก็ได้

ที่ขอนแก่นมีอนุสาวรีย์จอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ตั้งตระหง่านอยู่ในสวนรัชดานุสรณ์ สมัยเป็นเด็ก เวลาเดินผ่านอนุสาวรีย์แห่งนี้ผมจะต้องยกมือไหว้ ไหว้เพราะเคยมีคนบอกว่าจอมพลเป็นผู้นำความเจริญมาสู่ขอนแก่น พอโตมาเพิ่งรู้ว่าจอมพลคนนี้ไม่ได้เป็นผู้นำความเจริญอย่างเดียว แต่เป็นผู้นำเผด็จการด้วย

ที่ศิลปากร ทับแก้วมีอนุสาวรีย์อาจารย์ศิลป์ พีระศรีเพิ่งถูกตั้งขึ้นใหม่ริมสระแก้ว สมัยเป็นเด็กเวลาเดินผ่านผมไม่ได้ยกมือไหว้ เพราะอย่างที่บอกเพิ่งถูกตั้งขึ้นมาใหม่ ตอนเป็นเด็กเลยไม่ได้ยกมือไหว้ จะไหว้ก็แต่อนุสาวรีย์หม่อมหลวงปิ่น มาลากุล บรรพบุรุษของซาร่า มาลากุล เลนในฐานะผู้มีส่วนสำคัญในการก่อตั้งวิทยาเขตพระราชวังสนามจันทร์

สมัยเป็นเด็กผมเข้าใจว่าอาจารย์ศิลป์ พีระศรีเป็นผู้ก่อตั้งมหาวิทยาลัยศิลปากร พอโตมาและหาข้อมูลเพิ่มก็พบว่า ความเข้าใจนั้นถูกต้องแล้วเพียงแต่ไม่ใช่แค่อาจารย์ฝรั่งท่านเดียวที่มีส่วนสำคัญในการก่อตั้งมหาวิทยาลัยนี้ เพราะยังมีจอมพล ป. พิบูลสงคราม ในฐานะนายกรัฐมนตรีที่เป็นผู้อนุมัติเลื่อนสถานะโรงเรียนประณีตศิลปกรรมให้เป็นมหาวิทยาลัย(ม.เกษตร, ม.ขอนแก่น และม.มหิดล ก็นับเป็นผลงานของอดีตนายแปลกด้วยเช่นกัน) และข้อมูลของมหาวิทยาลัยยังระบุอีกว่า พระยาอนุมานราชธนก็มีส่วนสำคัญในการตั้งมหาวิทยาลัยแห่งนี้

ที่แปลกใจเล็กๆคือ สมัยที่เรียนอยู่ กลับไม่ยักกะรู้ข้อมูลพวกนี้ และไม่มีใครดำริให้สร้างอนุสาวรีย์จอมพล ป.

อ้อๆและที่ยิ่งไปกว่านั้น ข้อมูลยังบอกอีกว่า จอมพลถนอม กิตติขจร และจอมพลผู้นำความเจริญมาสู่ขอนแก่น ยังเคยเป็นนายกสภามหาวิทยาลัยศิลปากรด้วยนะ นี่ก็เพิ่งรู้เหมือนกันว่าสภามหาวิทยาลัยศิลปากรเคยเป็นที่รวมนักรัฐประหาร

แล้วอนุสาวรีย์มีความสำคัญอย่างไร? ทำไมต้องมี? มีแล้วได้อะไร?

เข้าใจว่าอนุสาวรีย์มีไว้เพื่อยกย่อง เชิดชู และเป็นสัญลักษณ์ในการระลึกถึง ส่วนใหญ่แล้วคนที่ถูกนำรูปร่างมาสร้างอนุสาวรีย์มักเป็นคนดีที่น่ายกย่อง เป็นผู้ทำประโยชน์แก่บริเวณที่ตั้งอนุสาวรีย์ อย่างน้อยที่สุดผู้คนในยุคที่ก่อสร้างอนุสาวรีย์นั้นๆต้องรู้สึกดีๆกับคนที่ถูกนำมาสร้าง ส่วนในยุคถัดมาคนจะคิดอย่างไรกับคนในรูปทรงนั้นก็อีกเรื่อง การโค่นอนุสาวรีย์ก็มีให้เห็นมาแล้วตั้งแต่โจเซฟ สตาลิน ซัดดัม ฮุสเซ็น ไปจนถึงคนที่ไม่ใช่ผู้นำประเทศอย่างเชซิว โรดส์ (นักศึกษาในแอฟริกาและอ็อกฟอร์ดร้องให้โค่นรูปปั้นเพราะเพิ่งนึกได้ว่าหมอนี่เป็นนักค้าทาส)

ถึงตรงนี้คงพอเข้าใจได้ว่า ทำไมศิลปากรไม่สร้างอนุสาวรีย์จอมพล ป.

ถ้าให้ผมคิดแทนก็คงเพราะสังคมปัจจุบันรับรู้กันแล้วว่า การทำรัฐประหารและปกครองประเทศอย่างเผด็จการแบบที่จอมพล ป. เคยทำเป็นเรื่องที่ไม่ดี ไม่ถูกต้อง การทำรัฐประหารไม่ได้สร้างความสุขที่แท้จริง และไม่ได้เป็นความน่าภูมิใจแก่วงตระกูล

จริงๆถ้าจะมองแค่ประโยชน์ที่ จอมพล ป.ได้สร้างให้มหาวิทยาลัยแห่งนี้ การตั้งรูปปั้นเอาไว้ระลึกถึงคงสามารถทำได้ แต่พอมองสิ่งที่จอมพล ป.กระทำในภาพรวมแล้ว มหาวิทยาลัยศิลปะแห่งนี้คงอับอายไม่น้อยถ้าจะต้องยกย่องเชิดชู จอมเผด็จการผู้นำพาประเทศเข้าสู่สงครามโลก

เรื่องแบบนี้ไม่รู้ก็ได้

Read : ข้อเขียนชวนอ่านฆ่าเวลา เยียวยาการนอนไม่หลับ

เรื่องและภาพ: Gengo Serkinov. ชื่อรัสเซีย กินเบียร์ต่างน้ำ นักข่าวบ้ากาม ตามข่าวไม่ทัน